६७५ वृहदारण्यकोपनिषद् स० हुये जीते हैं, वैसे ही हम सब प्राण करके जीते रहे हैं, ऐसा सुनकर मन भी अपने को हारी मानकर शरीर में प्रवेश कर गया ॥ ११ ॥ मन्त्रः १२ रेतो होच्चक्राम तत्संवत्सरं प्रोष्याऽऽगत्योवाच कथ- मशकत महते जीवितुमिति ते होचुर्यथा लीवा अमजाय- माना रेतसा प्राणन्तः प्राणेन वदन्तो वाचा पश्यन्तश्च- जुषा शृण्वन्तः श्रोत्रेण विद्यासो मनसैवमजीविष्मेति प्रविवेश ह रेतः॥ पदच्छेदः। रेतः, इ, उच्चक्राम, तत्, संवत्सरन् , प्रोप्य, आगत्य, उवाच, कथन् , अशकत, मत् , ऋत, जीवितुम्, इति, ते, ह, जचुः, यथा, क्लोवाः, अप्रजायमानाः, रेतसा, प्राणन्तः, प्राणेन, बदन्तः, वाचा, पश्यन्तः, चक्षुपा, शृण्वन्तः, श्रोत्रण, विद्वांसः, मनसा, एवम् , अजीविष्म, इति, प्रविवेश, ह, रेतः, ॥ अन्वय-पदार्थ। + अथ-इसके पीछे । रेतः बीयं । ह भी । उञ्चक्राम-शरीर से निकल गया । + चोर । तत्-वह । संवत्सरम्-एक वर्षतक। प्रोप्य-बाहर रहकर । आगत्य-फिर वापस भानकर । उवाच-कहता भया कि ! + यूयम्-तुम लोग । मत्-मेरे । ऋतेविना । जीवितुम् जीने में । कथम् कैसे । अशकत समर्थ होते भये ? । इति-ऐसा । + श्रुत्वा-सुनकर । ते-वे लब । ह-स्पष्ट । ऊचुः कहते भये किं । यथा जैसे । क्लीवा- E .
i
